Bizim memlekette sık kullanılan ama çoğu zaman yanlış anlaşılan atasözlerinden biridir: “Parayı veren düdüğü çalar.”
Kimisi bu sözü “her şeyi para çözer” diye yorumlar. Kimisi de bu söze sığınıp onursuzluğu, şerefsizliği meşrulaştırır. Sanki her türlü ilkesizlik para sayesinde mubahmış gibi davranır. Oysa mesele bu değil.
Önce hikâyesini hatırlayalım: Çocuk, pazardan bir düdük almak ister. Satıcı der ki: “Parayı veren düdüğü alır, çalar.” Yani paran kadar mal alırsın. Kimse sana bedava düdük vermez, emeğinin karşılığı vardır. Bu atasözünün özünde emek vardır, hakkını vererek almak vardır. Rüşvet, ilkesizlik, üçkağıt yoktur.
Bugün gel gör ki, bu atasözünü eğip büküp “Para bende, kural yok” diyenler var. Üstelik bu yanlış anlayış sadece sokaktaki üç-beş kişide kalmıyor. Bugün gazetecisinden spor kulübü yöneticisine, işadamından bürokratına kadar velhasıl parası olan herkes bu yanlış mantığın ardına saklanıyor. Sanki para her kapıyı açarmış gibi… Oysa bu söz, tam tersine emeğin ve karşılığının altını çizer. Ücretini ödemeden düdük çalmaya çalışanlara, bedavacılara, beleşçilere ders verir. “Almak istiyorsan bedelini öde.” der.
Ama işin acı yanı şu: Parayı alan, onurlu insanı bile maalesef satabiliyor. Parayı alan, onurlu, şerefli insana bile maalesef çamur atabiliyor. Çünkü değerler yerine para için yaşayanlar var. Bu zihniyet, sadece kendini değil etrafındaki herkesi kirletiyor. Paranın satın alamayacağı değerleri bile para üzerinden kirletmeye çalışıyorlar.
Oysa bu dünyada paranın satın alamayacağı şeyler de vardır: Onur, şeref, saygı, güven… Kimse bunları cüzdanla alamaz. Parayı veren düdüğü çalar ama çaldığın düdük sana ne katar? Onur mu? Şeref mi? Hayır. Sadece hakkını ödediğin kadarını alırsın. Geri kalan karakterdir, duruşundur.
Bugün işini dürüst yapan esnaf da, emeğinin karşılığını isteyen işçi de bu atasözünün gerçek ruhunu yaşatır. Kimse kimseye bedava düdük vermez. Kimse emeğini heba etmez. Sorun düdükte değil, düdüğü çaldığını sanıp düdüğün sesini kirletenlerde!
Kısacası mesele şu: Parayı veren düdüğü çalar ama parayla çalınmayacak değerler de vardır. Düdük sesinden önce bunları duymak gerek.
Ve unutmayın: Bugün bu yanlış düdüğü çalanlara bakıp susmayın! Düdüğü değil, gerçeği çalanlardan olun.
Sağlıcakla Kalın..